تعریف مواد هوشمند
معمولا
عبارت "مواد هوشمند" را بدون تعریف دقیقی از آنچه مورد نظرمان است
استفاده میکنیم. از طرفی هم ارائه یک تعریف دقیق به طرز عجیبی دشوار است. استفاده
گستردهای از این کلمه میشود اما موافقتی کلی بر روی معنای آن وجود ندارد. اما
ببینیم تعریف ناسا از مواد هوشمند چیست: "مواد هوشمند موادی هستند که موقعیتها
را به خاطر میسپارند و بامحرکهای مشخص میتوانند به آن موقعیت باز گردند."تعریف
دایره المعارف تکنولوژیهای شیمیایی کمی جامعتر به نظر میآید. مواد هوشمند به آن دسته از مواد گویند
که می توانند محیط و شرایط اطراف خود را درک نمایند و به آن واکنش نشان دهند. هم
اکنون فلزات و کامپوزیت های هوشمند در موارد بسیاری کاربرد و جایگاه خود را در
صنعت پیدا کرده اند.
"مواد و سازههای هوشمند، اشیائی هستند که شرایط محیطی را حس کرده و با
پردازش این اطلاعات حسی نسبت به محیط عمل میکنند. "هرچند که به نظر میآید
این دو تعریف به یک رفتار اشاره میکنند اما میتوان آنها را از دو قطب مختلف
دانست. تعریف اول به مواد طوری نگاه کرده است که در ذهن ما عناصر، آلیاژها و
ترکیبها را تداعی میکند. چیزهایی که توسط ساختار مولکولی خود قابل شناسایی و
اندازهگیری هستند. اما در تعریف دوم به مواد به صورت مجموعهای از فعالیتها اشاره
شده است. در واقع در تعریف دوم با مجموعهای از مواد یا سیستمها سر و کار داریم و
آن حالت قابل شناسایی و اندازهگیری بودن به آن وضوح نیست. اما اگر بخواهیم مواد و
تکنولوژیهای هوشمند (شامل عناصر، مواد مرکب، سیستمها و ...) را با توجه به
خصوصیاتشان بشناسیم، این خصوصیات را میتوان برای آنها نام برد:
• فوریت: به این معنا که پاسخ آنها به صورت بلا درنگ (همزمان با تاثیر محرک) است.
• سازگاری: به این معنا که توانایی پاسخ به بیش از یک شرایط محیطی را دارا هستند.
• خود انگیزی: به این معنا که این هوشمندی در درون این مواد است نه در بیرون آنها.
• گزینش پذیری: به این معنا که پاسخ آنها مجزا و قابل پیشبینی است.
• مستقیمی: به این معنا که پاسخ داده شده با تحریک وارده در یک مکان قرار دارند.